Tijdens de algemene beschouwingen voor de kadernota heeft de GroenLinksfractie drie oproepen gedaan: (1) doe iets zodat wij als raadsleden onze rol als volksvertegenwoordiger beter kunnen invullen; (2) doe iets om tot een integraal voorstel te komen in het kader van Aanpak Landelijk Gebied en (3) doe iets met de Sustainable Development Goals zoals ook onze accountant voorstelt. De volledige tekst staat hieronder. 

Onze ter vergadering ingediende moties en amendementen kregen helaas geen steun van de raad. Maar de Motie Kunstbende Limburg, die tijdens de vergadering op 31 mei jl. was aangehouden, werd aangenomen en zelfs unaniem! 
 

Algemene beschouwingen GroenLinks Nederweert bij de kadernota

- drie concrete verbetervoorstellen -

 

Namens de GroenLinksfractie wil ik u vandaag graag drie concrete verbetervoorstellen doen:

  1. Hoe komen wij in Nederweert tot transparantere besluitvorming?
  2. Hoe stellen wij slim en efficiënt kaders met het oog op de langere termijn?
  3. Hoe stellen wij kaders die controleerbaar zijn?

 

Voorstel 1: Hoe komen wij tot transparantere besluitvorming?

Als raadsleden vertegenwoordigen wij de inwoners van Nederweert. Hierbij is transparantie van het grootste belang. Iedere inwoner zou vanuit elke gewenste plek, op elk gewenst tijdstip, moeten kunnen volgen wat wij hier aan het doen zijn.

Vergeefs stelde de GroenLinksfractie in haar eerste raadsvergadering voor om een actueel RvO vast te stellen. De vorige versie dateerde uit 2014. Geen van de zittende fracties leek warm te lopen voor ons voorstel om commissievergaderingen in te voeren zodat inwoners écht invloed kunnen uitoefenen op onze besluitvorming.

Sinds kort begrijp ik dat er in Nederweert wel commissievergaderingen zijn, maar we noemen ze niet zo. Ze dragen namen als “informatieavond”, “meedenkavond”, “klankbordgroep omgevingswet” en “auditcomité”. Echter, voor inwoners is wat GroenLinks betreft niet transparant hoe de besluitvorming plaatsvindt.

Voor de grap heb ik eens geteld hoe vaak in het RvO van Nederweert het woordje “geheimhouding” staat. In het model-RvO van de VNG het woordje “geheimhouding” 5 keer. En bij ons? Bij ons staat het er 9 keer in. Bijna twee keer zo vaak als wat de VNG anno 2022 normaal vindt.

Op 1 februari belde ik in op een training van VNG-Connect over informatievoorziening en geheimhouding. Ik hoorde hier dat je als raad geheimhouding zo veel mogelijk dient te beperken. Alleen bij zaken waarmee grote financiële belangen zijn gemoeid, moet je er als raad toe besluiten jezelf tijdelijk geheimhouding op te leggen. En anders moet je het niet doen. Nooit.

Maar in Nederweert kennen we een seniorenconvent. We kennen een kastje met geheime stukken. We hebben zelfs digitaal mapjes met stukken die alleen ingezien kunnen worden door die raadsleden die benoemd zijn in die betreffende "commissie", die eigenlijk geen commissie mag heten.

Op 21 juni werd tijdens een informatieavond een presentatie verzorgd over de nieuwe communicatievisie van de gemeente. Hier werd onder meer gezegd dat we als overheid, dus als gemeente, moeten proberen om het vertrouwen van de burgers in de overheid te herstellen.

Na een nachtje slapen bedacht ik me dat het eigenlijk nergens in Nederland makkelijker moet zijn dan in Nederweert om hierin grote stappen te zetten. We hebben hier namelijk genoeg laaghangend fruit. Het hangt zó voor het plukken.

  • Verbetervoorstel 1.
  1. We schaffen geheime kastjes en geheime mappen af
  2. We leggen onszelf alleen nog geheimhouding op als er grote financiële belangen gemoeid zijn 
  3. We verbeteren onze vergaderstructuur.

In onze verbeteragenda las ik onder meer dat we per vergadercyclus drie soorten bijeenkomsten organiseren:

  • raadsvergadering (besluitvorming/politiek debat)
  • informatieavond (zenden van informatie en stellen van technische vragen)
  • meedenkavond (participatie).

Sinds 19 april heb ik eens om me heen gevraagd hoe andere kleine gemeenten hun vergaderingen vormgeven. Op basis hiervan stel ik voor dat we één vaste vergaderavond in de week kiezen en dat we eens in de twee weken bij elkaar komen. Zo hebben we:

  • eens in de 6 weken een besluitvormende raadsvergadering (besluitvorming/politiek debat)
  • precies 2 weken daarna een informerende vergadering (noem het een informatieavond)
  • precies 2 weken daarna een meningvormende vergadering (noem het een meedenkavond)
  • en precies 2 weken daarna weer een besluitvormende raadsvergadering

Voorafgaand aan ieder van deze vergaderingen krijgen we de stukken én trekken we 30 minuten uit voor het spreekrecht van inwoners. Het enige dat we dan nog moeten doen is per vergadering vaststellen of inwoners in elk van deze vergaderingen alleen mogen inspreken over onderwerpen die op de agenda staan of niet.

Zo worden we niet alleen veel transparanter, we kunnen de vergaderingen ook beter voorbereiden. En we kunnen álle inwoners laten volgen wat wij hier met zijn zeventienen aan het doen zijn.

Hoe stellen wij slim en efficiënt kaders met het oog op de langere termijn?

Onze kaderstellende rol vervullen we als raad vooral tijdens het bespreken en vaststellen van de kadernota. De vraag die hierbij centraal moet staat is: Wat willen we bereiken?

Pas tijdens de begroting bespreken we hoe we dat gaan doen. Dan controleren we of het college zich gehouden heeft aan de kaders die tijdens de bespreking van de kadernota zijn gemaakt. Waar nodig stellen we de kaders dan nog wat bij. Bij de begroting is ruimte tot aanpassing door de raad veel beperkter dan bij de kadernota – zo leerde ik tijdens de online cursus Financiën (leerplatformraadsleden.nl) van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.

Bij de kadernota staat de vraag dus centraal: “wat willen we bereiken?”. Om te voorkomen dat deze vraag te vrijblijvend beantwoord wordt, moeten we ons afvragen: “wanneer zijn wij tevreden?”.

Na het bestuderen van de kadernota, was de GroenLinksfractie teleurgesteld. Wij lezen immers niets over “Wat willen we bereiken?”. Laat staan over “Wanneer zijn we tevreden?”

De GroenLinksfractie vindt dat zij van het College mag verwachten dat het College concrete doelen formuleert. Waar staan we nu? En waar willen we naar toe? Het liefst uitgedrukt in streefwaarden op beleidsindicatoren. Zodat voor iedereen transparant is waar we het over hebben.

En niet alleen de GroenLinks-fractie vindt dat zij van het College concrete doelen mag verwachten. In het accountantsrapport 2021 dat op 22 juni jl. is vrijgegeven voor Nederweert staat op pagina 12:

“Een ambitie moet immers vertaald worden naar concrete doelen en kpi’s en de uitvoering moet tenslotte ook gemonitord, bijgestuurd en gerapporteerd worden.”

Wat verwacht het College vandaag eigenlijk van ons als raad? Vraagt het College ons vandaag werkelijk om de jaarrekening van 2021 vast te stellen, terwijl daarin in feite voor de rest van 2022 (en misschien zelfs nog verder?) een speeltuin gecreëerd wordt van 4 ton voor ieder van onze wethouders zonder daarbij ook maar 1 concreet doel te benoemen?

En hoe kunnen wij als raad, als hoogste bestuursorgaan, aan onze inwoners uitleggen wat de gemeente Nederweert in 2023 gaat doen met het geld van de belastingbetaler als het College ons vandaag een kadernota wil laten vaststellen waarin geen enkel concreet doel benoemd wordt?

Of vindt het College, zoals zij in het coalitieakkoord verwoordt, dat anderen de doelen maar voor het College moet formuleren?

Omdat de GroenLinksfractie constructief wil meedenken hebben wij deze kadernota opgevat als een uitnodiging om zelf een aantal concrete doelen te formuleren.

Wat vindt de GroenLinksfractie dat er moet gebeuren?

Nederweert staat voor grote uitdagingen. Het gaat niet goed met onze jongeren, maar liefst 12,1% van onze jongeren doet een beroep op jeugdzorg! Dat is ver boven het landelijk gemiddelde.

De kansenongelijkheid neemt in heel Nederland toe. Veel van onze inwoners hebben problemen om de almaar oplopende rekeningen te kunnen betalen. De boodschappen worden steeds duurder.

We hebben een groot tekort aan betaalbare en duurzame woningen. Er is in Nederweert nog bijna niets gedaan aan het verduurzamen van mobiliteit. We hebben geen elektrische deelauto’s in Nederweert en weinig elektrische personenauto’s. We verplaatsen ons in Nederweert massaal met de auto. Het aantal verkeersdoden in Nederweert is volgens de laatste cijfers van waarstaatjegemeente.nl absurd hoog. Het gebruik van het openbaar vervoer loopt ver achter bij het landelijk gemiddelde.

En dan hebben we het nog niet gehad over de stikstofuitstoot die in Nederweert fors teruggebracht moet worden, dat het beregenen in 2025 rondom Nationaal Park de Peelvenen vergunningplichtig wordt, én dat we uiterlijk 2027 aan de Europese nitraatlichtlijn moeten voldoen. Dit kan alleen bereikt worden als het gebruik van bestrijdingsmiddelen en het gebruik van (kunst)mest nú teruggebracht wordt.

Bij het oplossen van de 15 fijnstofknelpunten in Nederweert is (helaas) niet in alle gevallen gekozen voor het daadwerkelijk terugbrengen van de fijnstof uitstoot. Er waren 15 knelpunten en er zijn er nu nog 4 over. In een aantal gevallen is ervoor gekozen om een burger uit te kopen in plaats van de fijnstofuitstoot terug te brengen, omdat dit voor de gemeente de goedkoopste oplossing leek.

Dit doet de GroenLinksfractie pijn. Deze oplossing lijkt op korte termijn misschien goedkoop, maar is op de langere termijn duurkoop. Elke Euro die wij spenderen van de belastingbetaler kan maar één keer uitgeven worden. En het was natuurlijk veel slimmer geweest om deze fijnstofknelpunten zo op te lossen dat de totale fijnstofemissie vanuit Nederweert teruggebracht zou worden.

Immers, fijnstof is slecht voor onze gezondheid. Mensen, die lijden aan astma, andere luchtwegaandoeningen of hart- en vaatziekten zullen sneller klachten krijgen bij blootstelling aan Fijn stof (PM10). Fijn stof (PM 10) kan hart- en ademhalingsproblemen veroorzaken. De gezondheidsraad zegt al in 2017 dat gemeenten niet alleen fijnstof en ammoniak moeten terugdringen, maar ook stankoverlast van veehouderijen.

Verbetervoorstel 2:

De GroenLinksfractie stelt voor om nú een integraal voorstel te ontwikkelen in het kader van de Aanpak Landelijk Gebied, in samenwerking samen met de Provincie en het Waterschap, om in Nederweert

  1. de kwaliteit van ons oppervlaktewater uiterlijk in 2027 op orde te hebben in lijn met de Europese nitraatrichtlijn.
  2. de stikstofuitstoot zover mogelijk terug te dringen (zodat het Rijk over een jaar niet zelf hoeft in te grijpen in Nederweert).
  3. de fijnstof én ammoniak uitstoot terug te dringen ten behoeve van de gezondheid van al onze inwoners, én van onze natuur, en tevens constructief bij te dragen aan de provinciale opgave tot natuurontwikkeling.
  4. agrariërs die dat willen, maximaal te ondersteunen bij het omschakelen naar natuurinclusieve grondgebonden landbouw, waarbij beweiding constructief kan worden ingezet bij natuurbescherming en -ontwikkeling.
  5. te investeren in om- en bijscholing voor kansrijke beroepen én baangaranties af te geven, zodat we weer mensen kunnen vinden voor technische beroepen, voor de zorg, de horeca, de politie, de kinderopvang, het onderwijs, etc. etc.

Niet alleen GroenLinks vindt duurzaamheid belangrijk. Onze accountant ook!

BDO besteedt sectie 2.5 van het accountantsverslag 2021 geheel aan duurzaamheid. BDO vraagt de gemeente Nederweert aandacht voor de sustainable development goals. Dit zijn 17 wereldwijd vastgestelde doelen voor duurzaamheid die in 2030 bereikt moeten worden.

Ik citeer:

“In het kader van het Klimaatakkoord heeft u al het nodige uitgewerkt ten aanzien van klimaatadaptie (doel 13) en de warmtetransitievisie (doel 7). Ook de Regionale Energiestrategieën (RES’en) zijn hieruit gevolgd. Aan een aantal van de andere doelen kunnen tevens lokale initiatieven worden gekoppeld. Het ontbreekt (…) aan een integrale strategie op het gebied van duurzaamheid in de breedte. (…) Gezien de enorme opgaven die er liggen, is uw gemeente een onmisbare schakel in deze keten.”

Kortom, onze accountant roept Nederweert op naar 15 SDG-doelen te kijken en daar lokale initiatieven aan te koppelen:

1.   geen armoede
2.   geen honger
3.   goede gezondheid en welzijn
4.   kwaliteitsonderwijs
5.   gendergelijkheid
6.   schoon water en sanitair

8.   eerlijk werk en economische groei
9.   industrie, innovatie en infrastructuur
10. verminderen ongelijkheid
11. duurzame gemeenschappen
12. verantwoorde consumptie en productie

14. leven in het water
15. leven op het land
16. vrede, justitie en sterke publieke diensten
17. partnerschap om doelen te bereiken

Dat brengt ons op ons laatste verbetervoorstel.

Verbetervoorstel 3

De GroenLinksfractie stelt voor om tenminste 3 van de hierboven genoemde SDG-doelen uit te werken tot concrete doelen voor Nederweert, daarbij duidelijk aangevend wanneer wij tevreden zijn. Wij doen hierbij drie suggesties:

  1. Het percentage jongeren jeugdzorg krijgt ligt in 2025 op of onder het landelijk gemiddelde.
    Uitgangssituatie: in de tweede helft van 2021 is het percentage jongeren tot 18 jaar dat in Nederweert gebruik maakt van jeugdhulp 12.1% (landelijk is dit 10,4%).
     
  2. De hoeveelheid Fijn stof (PM10) ligt in 2024 op of onder het landelijk gemiddelde. Uitgangssituatie: in 2020 is de blootstelling aan Fijn stof (PM 10) in Nederweert 17.6 μg/m³ (landelijk is dit 15.9 μg/m³).
     
  3. Het aantal verkeersdoden (5-jaars cumulatief) per 100.000 inwoners ligt in 2023 onder of op het landelijk gemiddelde.
    Uitgangssituatie: in 2019 waren het er in Nederweert 64.7 per 100.000 inwoners (landelijk 16.11).
     
  4. Nederweerter inwoners moeten uiterlijk in 2024 elektrische deelauto’s of deelfietsen tot hun beschikking hebben.
    Uitgangssituatie: landelijk zijn er in 2021 per 100.000 inwoners 56.9 deelauto’s beschikbaar. In Nederweert zijn er geen.

Samenvattend roep ik alle collega’s vandaag op: doe iets!

  • doe iets op het gebied van transparantie voor onze inwoners (verbetervoorstel 1)
  • doe iets voor een toekomstgericht integraal voorstel in het kader Aanpak Landelijk Gebied (verbetervoorstel 2)
  • doe iets om minimaal 3 SDG-doelen concreet te maken zoals ook onze accountant aangeeft (verbetervoorstel 3)