Henk Verheijen heeft jarenlang in Nederweert voor de klas gestaan en is nu actief voor de stichting het Limburgs Landschap. Henk weet als geen ander zijn warme belangstelling voor de natuur én voor de geschiedenis van Nederweert over te brengen. Vanmiddag verzorgde hij een excursie op verzoek van de GroenLinksfractie.
De excursie start bij IJsboerdij Gommers. Toen men ter plaatse een voetbalveld wilde aanleggen, begonnen ze de akker te egaliseren. Er werd een urn aangetroffen. De pastoor ging hier vervolgens mee naar de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De meeste urnen bleken al weggeroofd. Het verhaal gaat dat ze vroeger werden verkocht, met een plantje zonnedauw erin, voor 1 Euro. Nu tref je ze nog wel aan bij verzamelaars in een depot. Er is een grafheuvel nagemaakt waar je in kunt. Dit is vooral leuk voor kinderen.
Vervolgens lopen we naar de plaats waarvan men vermoedt dat er een nederzetting is geweest omdat er werktuigen zijn gevonden. Omdat er geen zekerheid is, is besloten deze plaats voorlopig met rust te laten, totdat er betere methodes beschikbaar komen voor archeologen om opgravingen te doen.
De volgende stop is ter hoogte van een peilgestuurd drainagesysteem. Als je het goed doet werkt dit systeem. Maar hierop moet wel gecontroleerd worden. Laten we eens beginnen met overdag het sproeien te verbieden.
We lopen door naar de Kwegt. Het doel van het project was om bepaalde planten opnieuw te laten groeien en bloeien die hier vroeger ook waren. 100 jaar geleden kwam J.P. Thijssen al hier naar toe om de soortenrijkdom te aanschouwen. Op het moment van het aanwijzen van Natura2000 gebieden, was het project nog niet klaar. Er liep namelijk nog een weg doorheen. Nu ligt dat gebied midden in het water van de Kwegt. Maar formeel is dit stuk van de Kwegt dus geen Natura2000 gebied. Gevolg is dat er over deze hectares geen subsidie wordt toegekend. Omdat het het beheer heel erg duur is, maakt dit voor het Limburgs Landschap dus wel een verschil. Ondertussen zien we een visdiefje en een aalscholver en horen we een ijsvogel. Dan lopen we door naar dagcamping de Houtsberg.
Particulieren moeten altijd eerst archeologisch onderzoek laten doen voordat ze ergens iets willen neerzetten. Vreemd genoeg is dat voor natuurbeschermingsorganisaties niet nodig. Maar je wilt niet dat er bomen op archeologische vindplaatsen gaan groeien. Je kunt er dan immers alleen nog bij als je de boom weghaalt. Dat is dus best raar.
Henk pleit verder voor een goed maaibeleid. Als we nu eens verbieden om voor 1 juli te maaien dan hebben we meteen ecologische verbindingszones. Ook pleiten we voor niet kerende grondbewerking. Henk kent iemand uit zijn jeugd die al zie: ploegen is vergif. Je tuin moet je ook niet omspitten. Deze moet je slechts een beetje oprieken.
We lopen door naar de schaapskooi. Hier woonden vroeger arme keuterboertjes. Opa ging ik overdag de hei op met de schapen en ‘s nachts gingen de schapen de schaapskooi in. De wol wilden ze schoon houden want daar werden kleren van gemaakt. Maar primair werden de schapen gehouden voor de mest. Daar kon je in het najaar je akker mee onderhouden. Er stonden tientallen schaapskooien in de regio. Met de komst van de tractoren zijn ze verdwenen.
Berken en bramen kunnen goed tegen stikstof en zijn moeilijk tegen te houden. Onlangs kwam Henk sinds jaren weer in de Grote Peel en hij schrok zich rot. Er staat nu gewoon een bos. Vroeger was het daar ook helemaal open. Berken trekken is heel zwaar. Met begrazing kun je ze ook kort houden. Maar je moet het wel met beleid doen.
We lopen door naar de volgende plaats van archeologische waarde. Henk heeft hier een tekenaar geschetst wat voor een soort kunstwerk hij wilde en hij is heel blij met het resultaat. Het is een reuzehert waar iemand een pijl naar toe gooit. Het reuzehert werd hier bejaagd. Wulms uit Weert heeft het vervolgens in staal uitgesneden. Ook is hier een verzamelplek te zien van alle soorten spullen die er gevonden zijn. De familie Houben had een hele collectie en die hebben ze geschonken aan openluchtmuseum de Eynderhoof. Beneden in de kelder heeft Henk een verhaal van 15 minuten verzorgd. Daar moeten we beslist eens gaan kijken.
Even verderop kijken we op de Banen. Op het eiland zitten jonge blauwe reigers en broedende lepelaars gezellig naast elkaar op het nest. De grauwe klauwier heeft vorig jaar geprobeerd om een nestje te maken totdat een van de twee verdween. Er liepen 8 IJslandse pony hengsten. Deze zijn echter een paar keer uitgebroken dus deze zijn nu weggehaald. Hier horen we de eerste nachtegaal.
Verderop toont Henk ons een beverglijbaan en de gagel. Ook bij de gagel horen we een nachtegaal. Henk vertelt dat de gagel gebruikt werd tegen de vlooien. Je kon je bed en je kleren er fris mee houden. Ook werd er bier van gemaakt. Maar eigenlijk is het giftig. Ook bloemisten gebruiken gagel graag om een bos lekker te laten ruiken. Gelukkig kunnen ze op de veiling gekweekte gagel onderscheiden van wilde gagel. Nu laten mensen de gagel hier met rust.
Voor het Limburgs Landschap checkt Henk de waterstanden. Hij kijkt dan meteen ook altijd even naar de planten. Het is prima om hier in de winter te schaatsen. maar vanaf juni/juli moet het water zakken. Nu staat het water heel erg hoog. Henk heeft twee gedroogde planten voor ons meegenomen. De kruipende moerasweegbree en de kleine biesvaren. Het zijn twee soorten van het oeverkruidverbond.
Tussen Schoor en Schoorkuilen staat het helemaal vol met watercrassula. Een kweker is nu aan het proberen hoe je de soorten van het oeverkruidverbond zo kan plaatsen in een plot dat ze alleen, of eventueel in combinatie met elkaar, op een bepaalde afstand, niet langer overwoekerd worden door de watercrassula. Terwijl we teruglopen naar de IJsboerderij horen we de derde nachtegaal!
Na afloop krijgen we van Henk allemaal nog een brochure mee om thuis alles nog eens op ons gemak na te kunnen lezen. Als dank voor zijn prachtige verhalen, krijgt Henk van ons het boek "de Grutto" van Otto Plantema. Gelukkig heeft hij het nog niet. Henk is er blij mee.
We sluiten deze mooie zonnige leerzame middag af met een kleine versnapering op het terras van IJsboerderij Gommers.
